استرس گرمایی در طیور

استرس گرمایی در طیور

یكی از اهداف مهم در طول دوره های پرورشی فراهم نمودن محیطی راحت برای طیور است. فراهم نمودن دمای مناسب برای طیور از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا طیور در محیط های سرد یا گرم، مقداری از انرژی خود را به جای استفاده برای رشد صرف تنظیم دمای بدن خود می كنند. افزایش دمای محیط می تواند بر عملكرد طیور صنعتی اثرات مخرب داشته باشد و زمانیكه با افزایش رطوبت همراه باشد این اثرات مضر نیز بیشتر است. علاوه بر تلفات ناشی از استرس گرمایی، ضرر اقتصادی ناشی از استرس حرارتی در نتیجه كاهش میزان رشد و راندمان غذایی در طیور چیزی كمتر از گامبورو و برونشیت نیست. دمای بالا از طریق كاهش استفاده از مواد مغذی، نرخ رشد و تولید تخم مرغ و كیفیت آن منجر به کاهش عملكرد طیور می شود. همچنین استرس گرمایی با كاهش وضعیت آنتی اكسیدانی در داخل بدن پرنده منجر به استرس اكسیداتیو می شود. متخصصان تغذیه در شرایط استرس معمولاً میزان مواد معدنی موجود در جیره های طیور را افزایش می دهند. از جمله این مواد روی می باشد که در سیستم آنتی اکسیدانی بدن نقش دارد.

دمای آسایش طیور چقدر است؟

حرارت بدن پرندگان در نتیجه فعالیتهای متابولیكی (رشد، تولید تخم مرغ و نگهداری بدن) تولید می شود و مقدار گرمای تولید شده با توجه به وزن، جثه، گونه و نژاد متفاوت است. دمای طبیعی بدن طیور بالغ در محدوده 40/5 تا 41/5 درجه سانتی گراد می باشد. حیوانات شناخته شده منطقه آسایش حرارتی متفاوتی دارند كه توسط گونه، وضعیت فیزیولوژیكی، رطوبت نسبی هوا، سرعت هوای محیط و درجه تابش خورشید تحت تأثیر قرار می گیرد. برای پرندگان محدوده دمای آسایش، دمای بین 18 و 22 درجه سانتی گراد می باشد. در منطقه آسایش انتظار می رود كه حیوانات هیچ مشكلی در تنظیم درجه حرارت بدن نداشته باشند. اما هنگامی كه درجه حرارت و رطوبت نسبی بیش از سطح آسایش پرنده باشد آن پرنده توانایی موثر دفع گرما را از دست می دهد.

استرس گرمایی چیست؟

به عنوان یك اصطلاح كلی استرس برای توصیف مجموع پاسخهای غیر اختصاصی و یا مكانیسم های دفاعی بدن در هنگام مواجه شدن با شرایط غیر طبیعی بكار می رود. چندین فاكتور شامل ناهنجاری های محیطی و تغذیه ای و شرایط بیماری می تواند حالت استرس را كه منجر به ایجاد تركیبی از سازگاری رفتاری، بیوشیمیایی و فیزیولوژی می شود، آغاز كند. زمانی كه پرندگان در محیط گرم قرار بگیرند و یا فعالیتهای فیزیكی شدید انجام بدهند، درجه حرارت بدن حدود 1 یا 2 درجه سانتی گراد افزایش می یابد. یك توازن منفی بین مقدار خالص جریان انرژی از حیوان به محیط اطراف خود و مقدار انرژی گرمایی تولید شده توسط حیوانات در استرس های گرمایی وجود دارد. این عدم تعادل ناشی از عوامل مختلفی از جمله عوامل محیطی (به عنوان مثال نور خورشید، اشعه حرارتی و دمای هوا)، ویژگی های حیوانی (سرعت سوخت و ساز بدن و از دست دادن رطوبت)، مكانیسم های انتقال حرارت (انتقال، تشعشع، همرفت و تبخیر) است. دمای مناسب در طیور گوشتی در سن 42 روزگی 17 درجه سانتی گراد است و در صورتیكه در دوره پرورش دما بیش از 35 درجه باشد بعد از 30 روز با كاهش مصرف دان رو به رو خواهیم شد. در مورد طیور تخم گذار نیز كمترین دمای مورد نیاز برای نگهداری بدن 17 درجه سانتی گراد می باشد و در صورتیكه دما به بیش از 24 درجه سانتی گراد برسد اندازه تخم مرغ ها كوچكتر می شود و در دماهای بالاتر از 17 درجه سانتی گراد اندازه و تعداد تخم مرغ و ضخامت پوسته كاهش پیدا خواهد كرد. علاوه بر این تلفات نیز افزایش می یابد (البته باید توجه داشت كه مقاومت طیور نسبت به گرما علاوه بر دمای محیط به رطوبت نسبی و جریان هوا بستگی دارد. از آنجایی که پرندگان فاقد غدد عرق بوده و دمای بدن بالایی دارند، هنگام مواجه شدن با تنش گرمایی برای حفظ دمای بدن خود با چالش بیشتری روبرو هستند.

اثرات استرس گرمایی در طیور:

اثر دمای محیط به درجه ای از خوگیری (عادت) پرنده بستگی دارد. اما بطور كلی دمای بالا كه به عنوان تنش گرمایی تعریف شده است اثراتی در طیور ایجاد می كند كه شامل موارد زیر است:

كاهش مصرف خوراك: چون در چنین شرایطی طیور جهت كاهش بار حرارت متابولیكی مصرف خوراك را كاهش می دهند.
كاهش رشد: چون میزان مصرف خوراك و همچنین مصرف انرژی آن جهت انقباضات ماهیچه ای درگیر در له له زدن كاهش می یابد.
كاهش باروری و جفت گیری: واكنش طیور در برابر تنش گرمایی به حداقل رساندن فعالیتهای ماهیچه ای است زیرا این كار احتمالاً نیاز به دفع گرما از بدن را كاهش می دهد.
اثر بسیار مضر در تولید تخم مرغ و اندازه آن در مرغ تخم گذار.
افزایش مرگ و میر پرنده در طول تنش گرمایی و در نزدیك زمان بازاریابی و در طول حمل و نقل.
كاهش مكانیسم دفاعی پرندگان یا حالتی نسبی در سركوب سیستم ایمنی.
کاهش قابلیت هضم مواد مغذی از جمله پروتئین ها، چربی و مواد نشاسته ای.
كاهش فعالیت تریپسین، كیموتریپسین و آمیلاز.
افزایش نسبت هتروفیل به لنفوسیت كه بیانگر یك رابطه بین استرس گرمایی و سلولهای غیر اختصاصی واكنش ایمنی است. علاوه بر این نسبت هتروفیل به لنفوسیت به عنوان یك شاخص بیانگر استرس از جمله استرس های حرارتی در جوجه ها شناخته شده و تغییر این نسبت به عنوان یك شاخص در ارزیابی های ایمونولوژیكی مورد استفاده قرار می گیرد.
استرس های حرارتی موجب تغییرات مولكولی و بالا بردن نشانگرهای التهابی از قبیل اینترلوكین 6 و فاكتور نكروز تومور شده است.
كاهش تولید آنتی بادی در جوجه های گوشتی و تخم گذار.
افزایش تخریب دی اكسید كربن و بهم خوردن تعادل اسید- باز خون (بروز آلكالوز) كه این آشفتگی باعث تخریب دیواره سلولی و كاهش كیفیت گوشت می شود.
افزایش دفع مواد معدنی مثل آهن، روی، سلنیوم و كروم.
استرس گرمایی باعث كاهش وزن اندام های لنفاوی، پاسخ آنتی بادی اولیه و ثانویه، توانایی فاگوسیت ماكروفاژها و غلظت روی پلاسما می شود.
واکنش طیور به استرس گرمایی:

پاسخ طیور به تنش گرمایی شامل عكس العمل های رفتاری، فیزیولوژیكی و هورمونی است.

عكس العمل رفتاری:

در مقایسه با تطابق فیزیولوژیكی با سرعت بیشتر و صرف هزینه كمتر انجام شده و با واسطه پروتئین های مخصوص شوک حرارتی انجام می گیرد. پروتئین های وابسته به شوك حرارتی جزء خانواده بزرگی از پروتئین های وابسته به تنش می باشند كه بعضی از آنها ممكن است بدلیل محرومیت غذایی، عدم وجود اكسیژن، وجود فلزات سنگین، رادیكال های اكسیژن یا الكل، ساخته شوند. در سلولی كه شوک حرارتی دیده باشد این پروتئین ها به پروتئین های حساس به حرارت متصل شده و آنها را در مقابل تجزیه محافظت كرده و یا ممكن است از رسوب فوری پروتئین های آسیب دیده جلوگیری كرده و بطور دائم قدرت زنده ماندن سلول را تحت تأثیر قرار بدهند. همچنین این پروتئین ها موجب ساخت سلول های مقاوم به گرما می شوند.

عكس العمل های رفتاری شامل له له زدن، باز كردن و دور نگه داشتن بالها از بدن، كاهش حركت، كاهش مصرف خوراک و افزایش مصرف آب، پاشیدن آب بر روی تاج و غبغب می شود. له له زدن و ادامه یافتن آن مهمترین نشانه بالینی در تشخیص استرس گرمایی است و هنگامی كه پرندگان قادر به استفاده از چنین مكانیسمی برای خنك كردن بدن نباشند، به احتمال زیاد مرگ و میر اتفاق می افتد.

عكس العمل های فیزیولوژیكی:

این واکنش ها مستلزم دخالت چندین اندام جهت احتیاجات متابولیكی در پرندگان می باشد كه به دفع گرما و نگهداری بدن کمک می کنند و شامل تطابق پذیری با درجه حرارت محیطی بالا، اتلاف حرارتی محسوس از طریق مكانیسم های تبادل حرارتی محسوس، اتلاف حرارتی محسوس و پوشش پر در طیور، تغییرات در سرعت تنفس و اسید- باز خون، تغییرات در غلظت یونهای پلاسما و افزایش برون ده قلب می باشند.

تطابق پذیری با دمای بالا:

مشاهده شده كه درجه حرارت بدن مرغها در صورت افزایش درجه حرارت محیط به بالاتر از 30 درجه سانتی گراد شروع به بالا رفتن می كند. از طرف دیگر در صورتیكه درجه حرارت محیط خیلی به كندی افزایش پیدا كند پرندگان درجه حرارت طبیعی بدن خود را تا زمان رسیدن به درجه حرارت محیط به 33 درجه حفظ می كنند. با استفاده از زمان مورد نیاز جهت رسیدن دمای بدن به یك مقدار ثابت به عنوان معیاری از تطابق پذیری به محیط گزارش شده كه تطابق مرغهای بالغ به محیط های گرم و سرد 3 تا 5 روز طول می کشد.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

اسکرول به بالا